بررسى چند خواب و مکاشفه

   بررسى چند خواب و مکاشفه

منظور نگارنده این نیست که همه خواب‏ها باطل و یا همه مکاشفات توهم وخیال است، بلکه مقصود ارائه راه اعتدال و جلوگیرى از افراط و تفریط است؛ نه چنان است که همه را تأیید توان کرد و نه چنان است که همه را تکذیب نماییم.

در هر حال، در شرع مقدس حجّیت آنها مردود است، مگر آنجا که براى  انسان از ضمیمه قرائن خارجى و اوضاع و احوال وشواهد داخلى، قطع به صحّت و یا لااقل اطمینان به آن حاصل شود. زیرا بسیارى از خوابها و مکاشفات، شیطانى و بخش دیگرى الطاف رحمانى است، نظیر این داستانه(۱).

۱ – خواب شهید ثانى

شیخ بهائى از پدرش مرحوم شیخ حسین -که از شاگردان برجسته شهید بوده است- نقل مى‏کند: صبحگاهى به نزد استاد رفتم. در فکر فرو رفته بود. از سبب آن پرسیدم، فرمود: شب در خواب دیدم که سیّد مرتضى علم الهدى تمام علماى امامیه را دعوت کرده است، همین که من وارد شدم به پا ایستاد و فرمود: نزد شهید اول (محمدبن مکى) بنشین.

من هم حسب الامر ایشان، نزد شهید نشستم، امّا بعد از حضور میهمانها بیدار شدم و اینک به این خواب فکر مى‏کنم؛ تصوّر مى‏کنم مرگم در شهادت باشد.

عاقبت، آن رؤیاى رحمانى تحقق یافت و در عهد سلطان سلیم عثمانى در سال ( ۹۶۶) هجرى قمرى، در اثر سعایت بعضى از اهل سنت، دستگیر شد و در راه اسلامبول سر از بدن او جدا کردند و براى سلطان(۲) آوردند.

۲ -رؤیاى حاج شیخ جعفر شوشترى‏رحمهاللَّه

مرحوم حاج شیخ جعفر شوشترى، از اعاظم فقیهان امامیه و از شاگردان صاحب فصول و صاحب جواهر و شیخ انصارى است. او بیانى نافذ و منبرى جالب داشته، در حدّى که بسیارى از اهل معصیت به برکت مواعظ او تائب شده، از راه خویش برگشتند.

او مى‏گوید: در ابتداى امر، حافظه‏ام نارسا و بیانم غیر شیوا بود، ناچار در منبر از روى کتاب مى‏خواندم، شبى در واقعه دیدم که در کربلا هستم و ایام، همان ایّامى است که موکب حسینى‏علیه السلام در آن زمین، نزول اجلال فرموده‏اند.

من در خیمه امام‏علیه السلام وارد شدم و سلام کردم. آن حضرت مرا نزد خود نشانید و به حبیب‏بن مظاهر فرمود: حاج شیخ جعفر میهمان ما است. آب نداریم به او بدهیم، ولى آرد و روغن هست، براى او طعامى تهیه کن.

حبیب برخاست طعامى پخته نزدم آورد، چند لقمه خوردم. از خواب بیدار شدم. از برکت آن غذا به مقام کنونى رسیده‏ام و از اخبار و آثار اهل بیت، لطائفى را استخراج مى‏کنم که به ذهن دیگران نرسیده است.

وى سرانجام در سال ( ۱۳۰۳) هجرى که از ایران عازم عتبات عالیات بود، دارفانى را وداع گفت و(۳) جنازه‏اش به نجف اشرف منتقل گردید.

۳ – رؤیاى مرحوم آیت اللَّه بروجردى

جناب مستطاب آیت اللَّه آقاى سید حسین بدلا که از ائمه جماعت قم و از اساتید دروس سطح نگارنده، و در زمان مرحوم آیت اللَّه بروجردى از اصحاب ایشان بودند فرمود:

در یکى از سفرهاى تابستانىِ مرحوم آقاى بروجردى به قریه وشنوه -از مناطق ییلاقى قم- اولِ روز، از منزلى که در همسایگى ایشان برایم تهیه شده بود بیرون آمدم، دیدم که مرحوم آقا، بر خلاف روش همه روزه که معمولاً بعد از نماز صبح وانجام تعقیبات استراحت مى‏کردند، داخل کوچه قدم مى‏زند و در فکر فرو رفته است.

نزدیک آمدم و علت را پرسیدم.

فرمود: در خواب دیدم که سید مرتضى -همان عالم متفکر قرن پنجم هجرى- از دنیا رفته‏اند و من با جمع زیادى او را تشییع مى‏کنم و به جنازه‏اش در صحن حضرت معصومه‏علیهاالسلام نماز خواندم، از این رؤیا نگرانم.

با ایشان به بیرونى رفتم و براى منحرف کردن فکرشان مسئله‏اى را عنوان نمودم تا از محضرشان استفاده شود -ایشان به قدرى علاقه به بحث‏هاى علمى داشت که وقتى وارد مذاکره مى‏شد، همه چیز را فراموش مى‏کرد-.

بعد از مدتى، مأمور پست آمد و یک محموله پستى را که در روى آن نامه‏اى جدا بود تحویل داد. وقتى نامه را باز کردیم، خبر مرگ مرحوم آیت اللَّه حاج سید محمد تقى خوانسارى -یکى از علماى بزرگ قم- در آن نوشته و زمان تشییع هم معلوم شده بود و به ایشان تسلیت داده بودند.

آقا به مجرد خواندن نامه عازم قم شد. همراه ایشان به قم آمدیم. موفّق به تشییع جنازه شدیم، و بعد آقا به جنازه ایشان نماز خواند و براى استراحت به یکى از حجره‏هاى صحن مطهر آمدند، بعد از مقدارى جلوس(۴) فرمود: این همان جمعیّتى است که در خواب مشاهده کردم.

۴ – مکاشفه‏اى از مرحوم آیت اللَّه بروجردى

مرحوم شهید قدوسى و دیگران نوشته‏اند: مرحوم آقاى بروجردى فرمود: وقتى که در بروجرد بودم، بنا گذاشتم که هر روز مقدارى کتاب مثنوى مولوى را مطالعه کنم؛ چند روز به این برنامه ادامه دادم تا اینکه یک روز در کتابخانه -که احدى نبود- صدایى به گوشم رسید، مضمونش این بود که بى راهه مى‏روى. از آن زمان مطالعه آن کتاب را ترک کردم.

مرحوم قدوسى اضافه مى‏کند که آقا فرمود: در زمانى که بروجرد بودم این حالت مکرر به من دست(۵) مى‏داد.

۵ – رؤیاى حاج شیخ محمدرضا کرمانى و حاکمیت برزخى حضرت فاطمه‏علیهاالسلام

از مرحوم پدرم بدون واسطه، و از مرحوم آیت اللَّه حائرى با واسطه شنیدم:

مرحوم حاج سید یحیى یزدى -که در منبر ید طولایى داشته‏اند- نقل مى‏کند که مرحوم حاج شیخ محمدرضا کرمانى – از علماى طراز اول کرمان – حاج سید یحیى را براى دفع شبهات شیخیه (یا بابیّه) به کرمان دعوت مى‏کند. مرحوم حاج سید یحیى در مدت چند شب آن چنان آن فرقه را دچار ضربه علمى و خطابى مى‏کند که آنان توطئه قتل ایشان را طراحى مى‏نمایند. به همین منظور ایشان را به یکى از باغ‏هاى اطراف شهر دعوت مى‏کنند.

ایشان در معیّت یک نفر از منافق صفتان به آن باغ رفته، بعد از ورود به سالن پذیرایى، افرادى را مشاهده مى‏کند که از وضع قیافه آنان، به آن توطئه پى مى‏برد. لباسش را در آورده به بهانه تجدید وضو از سالن خارج مى‏شود. وقتى به میان باغ مى‏آید، متوجه مى‏شود که درب باغ را قفل کرده‏اند و در ورطه‏اى گرفتار است که غیر از خداوند کسى قادر به نجات او نیست.

او به حضرت زهراعلیها السلام متوسّل مى‏شود و نجات خود را مى‏خواهد و خود را مشغولِ شستن سر و صورت مى‏کند و کارش را طول مى‏دهد. نیم ساعتى تقریباً فاصله مى‏شود که فریاد و غوغا به گوشش مى‏رسد. آنگاه جمع زیادى باغ را محاصره کرده در را شکسته وارد مى‏شوند ومرحوم سید را نجات مى‏دهند.

این جمعیت در معیّت همان عالم کرمانى بوده‏اند، از ایشان سئوال مى‏شود از کجا متوجه قضایا شدى ؟

مى‏گوید: عادتم این است که نزدیک ظهر مقدارى مى‏خوابم. امروز در خواب بودم که حضرت زهراعلیهاالسلام به خوابم آمد و فرمود: تو مى‏خوابى و حاج سید یحیى را در فلان باغ مى‏خواهند بکشند؟! زود مردم را ببر و او را نجات بده.

(۶)از خواب پریدم و به دستور آن حضرت‏علیهاالسلام عمل کردم و مردم را به سرعت به باغ رساندم.

 

۶ – مکاشفه مرحوم فشارکى

مرحوم آیت اللَّه اراکى مرجع تقلید زمان ما (متوفاى  ۱۴۱۵قمرى) فرمود: مرحوم آیت اللَّه سید محمّد فشارکى که از اکابر تلامذه مرحوم حاج میرزا محمد حسن شیرازى بوده‏اند، بعد از فوت مرحوم میرزا هر چه اصرار مى‏شود که رساله عملیه بنویسد و مرجعیت شیعه را بپذیرد قبول نمى‏کند، سرانجام که او را خسته مى‏کنند قسم مى‏خورد و مى‏گوید: واللَّه خود را اعلم مى‏دانم، اما زیر بار این مسئولیت نمى‏روم.

آنگاه او را رها مى‏کنند و طبعا منزوى مى‏شود. روزى در فکر فرو رفته و وساوسى بر او چیره مى‏گردد که این شد کار، که خود را به دست خود منزوى کردم! آنگاه لطف الهى شامل حالش مى‏شود و در عالم مکاشفه مشاهده مى‏کند که بعضى از کسانى که به دنبال مرجعیّت رفته‏اند -در اثر عدم صلاحیت و کثرت مسئولیت- به میخ آتشین کشیده شده‏اند. وقتى به خود مى‏آید خدا را شکر مى‏کند که زیربار این پُست(۷) خطرناک نرفته است.

نگارنده گوید، از مرحوم آقاى بروجردى نقل شده که روزى در درس گریه کرد و فرمود: هر کس درس(۸) بخواند به امید اینکه مثل من مرجع شود سفیه است.

 

۷ – مکاشفه دیگرى از مرحوم فشارکى

مرحوم استاد به نقل از مرحوم حاج شیخ عبدالکریم فرمود: مرحوم آیت اللَّه فشارکى در یک بحث علمى گرفتار بن‏بست مى‏شود، روزى تنها به خارج شهر سامرا مى‏رود و در کنار شط در یک گودال مى‏نشیند و در آن بحث فکر مى‏کند. ناگاه مى‏بیند شخصى کنار گودال ایستاده، بعد از سلام مى‏پرسد چه مى‏کنى؟

ایشان به خیال آنکه یکى از اعراب بى‏سواد است پاسخ مى‏دهد: در یک بحث علمى فکر مى‏کنم.

مى‏گوید: کدام مسئله؟

او مسئله را بیان نمى‏کند، آن شخص اصرار مى‏کند.

 (مى‏گوید: شما که از این مطالب اطلاعى ندارید (قریب به این مضمون.

آن شخص اصرار مى‏کند که بگو در کدام مسئله مانده‏اى؟ سیّد سرانجام مسئله را مى‏گوید. آن شخص مى‏فرماید: اگر این کلمه را به فلان مقدمه بحث اضافه نمایى به نتیجه مى‏رسى.

سیّد با توجّه به آن کلمه مى‏بیند از بن‏بست خارج شد و مسئله حلّ شد. نگاه مى‏کند به بالا تا با آن شخص تماس بیشترى بگیرد، کسى دیده نمى‏شود؛ به سرعت از گودال بالا مى‏آید، اما هر چه بیابان را ملاحظه(۹) مى‏کند احدى به چشم نمى‏خورد، مى‏فهمد که لطف الهى او را دستگیرى کرده است.

 

۸ – داستانى دیگر از مرحوم فشارکى

مرحوم آیت اللَّه حائرى در خاطرات مرحوم پدرشان مى‏نویسد: مرحوم آقاى نائینى، استاد خود – مرحوم سید فشارکى – را بعد از مرگش در خواب مى‏بیند، از او مى‏پرسد: بعد از مردن برتو چه گذشت؟ مى‏گوید: وقتى مُردم از هیچ چیز نگران نبودم، مگر از دو امر: یکى بچه‏هایم و دیگر دِیْنى که به قصاب محله داشتم، ولى در همان حال به من اطمینان داده شد که نسبت به بدهى نگران نباشم که قصّاب به تشییع جنازه‏ام آمد و بعد از مقدارى مشایعت، مرا حلال کرد و از طلب خود صرف نظر نمود.

مرحوم آقاى نائینى فرموده: از خواب بیدار شدم، رفتم به دکان آن قصّاب و گفتم: شما از مرحوم سید(۱۰) فشارکى طلبکار هستى؟ گفت: فلان مبلغ مى‏خواستم، ولى در حال تشییع جنازه‏اش، او را حلال کردم.

 

۹ – رؤیاى مرحوم آیت اللَّه سید عبدالهادى شیرازى

یکى از کسانى که در عصر ما به مقام شامخ مرجعیت شیعه نائل شد، مرحوم آیت اللَّه آقاى حاج سید عبدالهادى شیرازى است که وى مورد توجه اهل نظر بود، اما عمر مرجعیت او کوتاه بود، زیرا ایشان  (پس از آن بیش از چند ماه زنده نماند (خدا او را غریق رحمت فرماید .

جناب مستطاب آیت اللَّه آقاى وحید خراسانى – که از مراجع بزرگ تقلید عصر حاضر، و از جمله کسانى است که داراى بزرگترین کرسى تدریس در حوزه علمیه قم مى‏باشند، و این جانب از محضرشان استفاده مى‏نمایم – فرمود: مرحوم آقاى حاج سید عبدالهادى به من گفتند: شبى در خواب دیدم که حضرت سیدالشهدا، ابى عبداللَّه الحسین‏علیه السلام به بیرونى منزل تشریف آورد و فرمود: دفتر روضه خوانها را بیاور، آوردم فرمود: نام آنها را بخوان! چند نفر را که خواندم به یکى از آنها که رسیدم فرمود: او را خط بزن، و آقاى سیّد جعفر شیرازى را -که براى ایشان کتاب مى‏خواند- به جاى او بنویس.

از خواب بیدار شدم، وقتى سیّد جعفر آمد از او پرسیدم در این ایام کار فوق العاده‏اى انجام داده‏اى؟ گفت: چون ایام محرم فرا رسید، شبى از حرم امیرالمؤمنین‏علیه السلام بیرون مى‏آمدم که چشمم به در و دیوار سیاه پوش افتاد، به خاطرم رسید که روضه زیاد شنیده و گریه بسیار کرده‏ام، خوب است یک کتاب جلاء العیون بخرم و به منزل ببرم و براى اهل منزل از روى آن کتاب بخوانم تا ثواب روضه خواندن نصیبم شود؛ این کار را انجام دادم و اهل منزل را به فیض رساندم.

 (۱۱)آقا جریان خوابش را براى آیه اللَّه وحید مى‏گوید، امّا نام فردى را که از لیست خارج گشته نمى‏برد.

۱۰ – خوابى از نگارنده

سى و پنج سال پیش، عمّه‏اى داشتم که در اثر بیمارى قلبى فوت شد، فرزند ارشدش که وصىّ او بود مبالغى را براى انجام نماز و روزه و ردّ مظالم و وجوهات – طبق وصیت او – در اختیارم گذاشت که به مصرف برسانم، همه را انجام دادم، ولى نسبت به نماز، شخصى به من مراجعه کرد و گفت: اگر پول نماز و روزه نزدت هست، نمازش را من قبول مى‏کنم، من هم آنچه که آن مرحوم براى نماز وصیت کرده بود به او دادم.

شاید یک ماه از قضیه نگذشته بود، در خواب مشاهده کردم که مرحومه عمه‏ام از بیمارستان به منزل ما آمده کنار اطاق خوابید، و اظهار کرد که از سرما ناراحتم و لحافى خواست که روى او بیندازم؛ من هم یکى از لحاف‏هاى موجود را روى او انداختم، اما دیدم حدود یک وجب کوتاه است هر چه سعى کردم آن لحاف به قامت او موزون شود نشد.

از خواب بیدار شدم، فهمیدم یک مقدارى از کارها انجام نشده است، بعد از چند سال آن کسى که نماز را قبول کرده بود، آمد و گفت: من آن زمان بیچاره بودم، آن پول را گرفتم، امّا نماز را نخواندم. حالا پولى که گرفته بودم آورده‏ام. من مجدداً از وصىّ او اجازه گرفتم و فرد دیگرى را براى انجام نماز انتخاب کردم و پول را به او دادم.

چند داستان از مرحوم آیت اللَّه حائرى

۱۱ – مرحوم آیت اللَّه آقاى حاج شیخ مرتضى حائرى که از اساتید متفکر ما و در جامعیّت علمى و عملى کم نظیر بود، در سال ( ۱۳۵۷) شمسى که ملت ایران علیه حکومت پهلوى قیام عمومى نموده بودند و بازار و مغازه‏ها در قم و تهران و شهرهاى دیگر نوعاً در حال اعتصاب بود و هر روز جمعى کشته، زخمى و یا زندانى مى‏شدند، در منزل یکى از دوستان که مهمان بودیم، فرمود: به من گفته شد که چهل شب زیارت امام حسین‏علیه السلام را انجام بده، انقلاب به پیروزى مى‏رسد. شما هم این کار را بکنید.

پرسیدم: شما چه زیارتى مى‏خوانید؟

فرمود: مى‏آیم زیر آسمان و اشاره به طرف کربلا مى‏کنم و مى‏گویم: السلام علیک یا اباعبداللَّه‏علیه السلام و بعد مى‏روم در اطاق، دو رکعت نماز زیارت مى‏خوانم.

این جانب هم به دستور ایشان تا حدى عمل کردم، بعد از آن روز، دو ماه نکشید که شاه رفت و انقلاب اسلامى به پیروزى رسید.

۱۲ – ایشان براى معالجه بیمارى قلبى که داشتند به اصرار بعضى از افراد و صلاحدید بزرگان به اروپا رفتند. بعد که برگشتند مدتى در تهران ماندند. این جانب با بعضى از دوستان براى دیدارشان به تهران رفتم، آن روز فرمودند: بین خواب و بیدارى به من گفته شد: بین ذیحجه و ذیقعده خواهى مرد، و بهشت عنبر سرشت مهیاى توست.

زمانى که این وعده به او داده شد، به گمانم ماه ذیحجه بود. تفسیر ما این بود که به ذیقعده دیگر نمى‏رسند، و همان طور هم شد. ایشان در  ۱۵اسفند سال  ۱۳۶۴ برابر با  ۲۴جمادى الثانیه ۱۴۰۶(قمرى، رحلت نمودند (تغمّده اللَّه بغفرانه.

۱۳ – آقاى حاج قاسم دخیلى که از اخیار تجّار قم مى‏باشد و از دوستان حضر و سفر جناب استاد بود، از قول ایشان نقل کرد که شبى مهمان بودم، مجلس به طول انجامید؛ بعد از نیمه شب تنها از آنجا بیرون آمدم در طول راه نیاز شدید به دستشویى پیدا کردم، گفتم: خدایا! در این دل شب، در خانه که را بزنم؟ یک وقت چشمم به چند توالت عمومى افتاد، رفع نیاز شد. فردا با خود گفتم: بروم ببینم بانى و مؤسس این توالت‏ها که بوده، تا از او تشکر کنم. وقتى به آن محل آمدم، هر چه تفحص کردم خبرى از وجود توالت نبود؛ فهمیدم خداوند به قدرت قاهره خود براى من آنها را ایجاد کرده است.

۱۵ – مکاشفه آیت اللَّه محسنى

یکى از علمایى که محضر او را درک کردم، مرحوم آیت اللَّه آقاى حاج شیخ محمدباقر محسنى ملایرى بود که چند سال قبل در قم وفات یافت. او از اصحاب مرحوم حاج شیخ حسنعلى اصفهانى بود و از ایشان قضایاى متعدد، در خاطر داشت. آن مرحوم در استخاره با قرآن در عصر خود بى نظیر بود و مردم حتى از آمریکا و اروپا به وسیله تلفن و یا نامه از ایشان استخاره مى‏خواستند.

این امتیاز براى ایشان، در اثر ادبى بود که در باره مرقد مطهر حضرت رضاعلیه السلام اِعمال نموده بود. جریان را در شبى از شبهاى ماه رمضان که به دیدار ایشان رفته بودم، چنین شرح داد:

حدود دو سال در مدرسه بالا سر مشهد مقدّس – که فعلاً تخریب و جزء یکى از رواق‏هاى حرم رضوى است – حجره‏اى داشتم مشرِف به بالا سر قبر مطهر، و معروف بود که حاجى سبزوارى سالها در آن سکونت داشته است. در مدتى که اقامت داشتم به احترام قبر مطهر پایم را دراز نمى‏کردم. خوابم به صورت نشسته بود. بعد از دو سال که طبق معمول سحرها به حرم مى‏رفتم، از طرف پشت سر قبر مطهر وارد حرم شدم، مکاشفه‏اى رخ داد: مشاهده کردم که وجود مقدس امام‏علیه السلام به استقبالم آمد و یک بشقاب خوراکى، شبیه نقل‏هاى برنجى شکل در دست دارند؛ به من تعارف نمودند، مقدارى برداشتم و خوردم. از آن تاریخ علم استخاره به من داده شد. ایشان فرمود: این قسمت مکاشفه را براى کسى جز شما نگفته‏ام (این چنین یادم هست).

 

۱۶ – عنایت امام رضاعلیه السلام به مرحوم شیخ حبیب اللَّه گلپایگانى

یکى از علماى زاهد مشهد مقدّس، مرحوم آیت اللَّه حاج شیخ حبیب اللَّه گلپایگانى بود. نگارنده او را دیده و به منزلش هم رفته و در مسجد گوهرشاد که امامت داشت به او اقتدا کرده بودم.

آیت اللَّه آقاى وحید خراسانى – سلمه اللَّه – فرمود: شیخ حبیب اللَّه از کسانى است که در تربیت من دخالت داشته است. و از ایشان نقل فرمود: زمانى بیمار گشته و در بیمارستان امام رضاى مشهد بسترى شدم. در سحرگاهى که حالم وخیم بود، رو به حرم مطهر کردم و توسّل به حضرت رضا نمودم و گفتم: چهل سال جزء اولین افرادى بودم که در سحرگاهان به زیارت قبرت مى‏آمدم، اکنون به این روز افتاده‏ام، برایم چه مى‏کنى؟ ناگاه متوجه شدم که وجود مقدّسش کنار تخت بیمارستان است، ایشان شاخه گلى به دستم داد؛ اوضاع عادى شد و بیماریم بر طرف گردید و از آن زمان، به هر بیمارى دست مى‏کشیدم شفا مى‏یافت. رفته رفته در اثر تماس با اندام اهل معصیت که براى علاج‏شان دست مى‏کشیدم، اثر دستم کاهش یافته و فعلاً باید زمانى را صرف ادعیه و اوراد نمایم تا تاثیر کند.

 

۱۷ – عنایت امام زمان‏ علیه السلام به مرحوم حاج شیخ اسماعیل جاپلقى

مرحوم آیت اللَّه حائرى نوشته‏اند: آیت اللَّه حاج شیخ اسماعیل جاپلقى که از شاگردان درجه اول مرحوم پدرم بودند، دو بار برایم نقل کرد که در سال ( ۱۳۴۲) قمرى، با پدرم راهى مشهد شدم. ده روز طول کشید تا از جاپلق به تهران رسیدیم. از تهران تا مشهد در آن زمان یک ماه راه بود. وقتى به شاهرود رسیدیم، قرار بر این شد که قافله دو روز توقف کند. روز اول لباس‏هاى پدرم را شستم و ایشان به حمام رفتند، و روز دوم لباس‏هاى خودم را شستم و حمام رفتم. از حمام که بیرون آمدم، اول شب بود. در حال خستگى مجبور به حرکت شدم. سوار بر مرکب شده و حرکت کردیم. مقدارى که راه پیمودیم با خود اندیشه کردم که ساعتى کنار جاده بخوابم تا رفع خستگى شود و سپس  خود را به قافله برسانم.

به محض اینکه پیاده شدم و دراز کشیدم خوابم برد، آنگاه که بیدار شدم دیدم که آفتاب رویم را گرفته و خستگى بر طرف شده است؛ در همین حال دو نفر که به طرف شاهرود مى‏رفتند پیدا شدند، یکى از آنها به من گفت: راه از این طرف است، و یک جهت را نشان داد.

چند دقیقه که از آن راه رفتم، استخر آبى پیدا شد که در جنب آن قهوه خانه‏اى بود و درختان با صفایى در آن وجود داشت. داخل قهوه‏خانه رفتم و یک چایى خوردم؛ چون دو چاى سه شاهى بود و من فقط دو شاهى داشتم، چاى دیگر را که آورد گفتم: بیش از دو شاهى ندارم. قهوه‏چى گفت: باشد به همان دو شاهى دو چاى بخور.

از قهوه‏خانه خارج شدم. چند دقیقه دیگر راه آمدم و به منزل بعد رسیدم؛ دیدم قافله تازه به آنجا رسیده است، پدرم از الاغ پیاده شده و خود را به دیوار تکیه داده بود و هنوز داخل منزلى که براى قافله ترتیب داده بودند نشده بود. آنها تمام شب راه آمده بودند و حال آنکه من به چند دقیقه به آنها رسیدم.

وقتى داستان را براى پدرم نقل کردم او گفت: آن شخص امام زمان‏علیه السلام بوده است.

مرحوم آقاى حائرى نوشته از آقاى جاپلقى پرسیدم: آیا کسى از وجود قهوه‏خانه واستخر آب در آن منطقه(۱۲) اطلاع داشت؟ گفت: ابدا.

۱۸ – عنایت امام حسین ‏علیه السلام

به مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائرى مؤسس حوزه علمیه قم

مرحوم آیت اللَّه حائرى نوشته‏اند: از پدرم نقل شده که ایشان مى‏فرمود: زمانى که در کربلا اشتغال به تحصیل داشتم، در عالم خواب کسى مرا به اسم صدا زد و گفت: شب جمعه خواهى مرد. من خوابى را که دیده بودم فراموش کردم، تا آنکه روز پنجشنبه نهار را در یکى از باغات کربلا با رفقا خوردیم؛ در آنجا تب کردم وغش نمودم – به نظر مى‏رسید همان مالاریاى شدید توام با غشوه بوده است – رفقا مرا در همان حال به منزل مى‏آورند و تحویل مى‏دهند.

من که در حال غشوه بودم، متوجه شدم که براى گرفتن جانم یک یا دو نفر کنارم قرار دارند. در دلم متوسّل به حضرت ابى عبداللَّه الحسین – علیه و على آبائه و ابنائه الطاهرین السلام و الصلاه – شدم و عرض کردم که از مردن حرفى ندارم و بالاخره باید بروم، ولى الآن دستم خالى است. شما از خدا بخواهید که عمرى به من بدهد تا عملى انجام دهم.

پس از این توسّل شخصى از طرف حضرت آمد و گفت: امام‏علیه السلام مى‏فرمایند: من براى تأخیر(۱۳) مرگش دعا کردم و مستجاب شد؛ مأمور قبض روح برگشت و من از حالت غشوه به هوش آمدم.

این جریان را مرحوم آیهاللَّه اراکى نیز به سند صحیح از مرحوم حاج آقا مصطفى فرید اراکى نقل کرده، و در مجله حوزه به چاپ رسیده است. در نقل مرحوم اراکى چنین آمده است:

حال احتضار دست مى‏دهد، مى‏بیند که سقف شکافته شد و دو نفر از سقف فرود آمدند. مى‏فهمد که اینان اعوان ملک الموت هستند و براى قبض روح او آمده‏اند، پائین پا مى‏نشینند تا از پا قبض روح کنند، تا آنجا که بعد از توسل مى‏بیند باز سقف شکافته شد و یک نفر آمد و به آنان گفت: آقا فرمودند: تمدید شد، دست بردارید. بعد از رفتن آنها حالش یک قدرى بهتر مى‏شود. پارچه‏اى را که رویش انداخته بودند کنار مى‏زنند، عیالش بالاى سرش گریه مى‏کرده، ناگهان صدایش بلند مى‏شود که زنده شد، زنده شد ….

مرحوم آقاى اراکى بعداً فرمود: بقاى او مثل حدوث او خارق العاده بوده است؛ من گمان مى‏کنم این حوزه علمیه با توجه حضرت ابا عبداللّه‏علیه السلام است، زیرا ایشان گفته بود دستم خالى است، ذخیره آخرت ندارم، امیدوارم شما تمدید نمائید تا ذخیره‏اى تهیه کنم؛ ذخیره‏اش همین اقامه حوزه علمیه قم بوده است. من(۱۴) گمان مى‏کنم این حوزه علمیه از برکت نظر اباعبداللَّه‏علیه السلام است و کسى نمى‏تواند آن را منحل کند.

مرحوم آقاى حائرى چنین نتیجه گرفته است که اینها به حسب ظاهر صحنه سازى خداوند متعال است که یک مؤمنى را براى خدمت آماده نماید، آن هم با توجه به اولیا واستشفاع به آنها که انسان را از خود خواهى دور مى‏کند. و ممکن است که ایشان را براى تاسیس حوزه علمیه قم آماده کردند که متجاوز از هزار سال قبل حضرت ابى عبداللَّه الصادق‏علیه السلام خبر داده است والان بهترین حوزه علمیه جهان(۱۵) تشیع است و متجاوز از ده هزار نفر دارد.

۱۹ -توقیع امام زمان‏علیه السلام به مرحوم آیه اللَّه سید ابو الحسن اصفهانى

 

مرحوم آیت اللَّه حائرى به واسطه یکى از مراجع قم، و همچنین حضرت آیه اللَّه وحید خراسانى بدون واسطه، از شیخ محمّد کوفى – که نژاد او از شوشتر است – نقل کرده‏اند که براى مرحوم آیت اللَّه سید ابوالحسن اصفهانى، توسط او (شیخ محمّد کوفى) توقیعى از حضرت ولى عصر – سلام اللَّه علیه – صادر مى‏شود، مبنى بر اینکه: أَرْخِصْ نَفْسَکَ، وَاجْعَلْ مَجْلِسَکَ فِی الدِّهْلیزِ، وَاقْضِ حَوائِجَ النَّاسِ، نَحْنُ نَنْصُرُکَ.

 

۲۰ – دستگیرى امام زمان‏علیه السلام از مرحوم شیخ محمّد کوفى

مرحوم آیت اللَّه شیخ مرتضى حائرى نوشته است: در سفرى که به عتبات رفته بودم، در مدرسه صدر، شیخ محمد کوفى را دیدم. داستان تشرّف ایشان را از خود او به این شرح شنیدم:

با پدرم به مکه معظمه مشرّف شدم. فقط یک شتر داشتیم که پدرم سوار بود و من پیاده ملازم و مواظب او بودم. در مراجعت به سماوه رسیدیم. قاطرى را از شخصى سنّى مذهب، از اشخاصى که شغل‏شان جنازه کشى بین سماوه و نجف بود، کرایه کردم.

در اثر بارندگى شدید، جادّه باتلاقى گشته بود. شتر به کندى راه مى‏رفت و گاهى مى‏خوابید، به زحمت او را بلند مى‏کردیم. پدرم سوار قاطر و من سوار شتر بودم. در اثر گِل و باتلاق شتر همیشه عقب مى‏افتاد. در این میان با خشونت و درشتگویى مکارى سنّى هم مبتلا بودیم؛ تا اینکه رسیدیم به جایى که گِل زیاد بود؛ شتر خوابید و دیگر هر چه کردیم برنخاست. در اثر بلند کردن شتر لباسهایم گِل آلود شده بود. ناچار مکارى توقف کرد تا لباسهایم را درآورم و بشویم. براى برهنه شدن و شستن لباس، من کمى فاصله گرفتم، فوق العاده مضطرب و حیران بودم که عاقبت کار به کجا مى‏رسد و آن وادى از حیث قطاع الطریق هم خطرناک بود.

ناچار به ولى عصر – ارواحنا فداه – متوسّل شدم، ناگاه شخصى نزدیک آمد که به سیّد مهدى پسر سید حسین کربلائى شباهت داشت، عرض کردم: اسم تو چیست؟

فرمود: سیّد مهدى.

عرض کردم: ابن سید حسین؟

فرمود: لا، ابن سیّد حسن.

عرض کردم: از کجا مى‏آیى؟

فرمود: از خُضَیّر (چون مقامى در این بیابان به نام مقام خضرعلیه السلام بود) من خیال کردم از آنجا آمده است.

فرمود: چرا اینجا توقف کرده‏اى؟

شرح حال را دادم.

ایشان نزد شتر تشریف برد، دیدم با شتر صحبت مى‏کند و دست روى سر او گذارد. شتر برخاست، آن حضرت با انگشت سبابه به پیشانى شتر به طرف راست و چپ (مارپیچ) ترسیم نمود. بعد نزد من تشریف آورد و فرمود: دیگر چه کار دارى؟

عرض کردم: کار دارم، ولى فعلاً من با این اضطراب نمى‏توانم بیان کنم، جایى را معیّن بفرمائید تا با حواسى جمع مشرف شده عرض کنم.

فرمود: مسجد سهله، و یک دفعه از نظرم غائب شد.

نزد پدرم آمدم گفتم: این شخص که با من صحبت مى‏کرد کدام طرف رفت؟

گفت: احدى اینجا نیامد.

ملاحظه کردم، تا چشم کار مى‏کرد بیابان پیدا بود و احدى نبود، گفتم: سوار شوید برویم.

گفتند: شتر را چه مى‏کنى؟

گفتم: شتر با من است، آنها سوار شدند. من هم سوار شدم. شتر جلو افتاد و قضیه بر عکس شد.

ناگهان به نهر بزرگى رسیدیم، شتر به آب زد و به طرف چپ و راست همان طورى که هدایت شده بود مى‏رفت؛ مکارى هم جرئت کرد آمد تا از نهر خارج شدیم. مردمِ آن طرف آب هم تعجب کردند که ما چطور از این نهر عبور کردیم. با همان شتر آمدیم تا اینکه در چند فرسخى نجف باز شتر خوابید؛ سرم را نزدیک گوش شتر بردم و گفتم: تو مأمور هستى ما را به کوفه برسانى. شتر برخاست و راه را ادامه داد تا در کوفه زانو به زمین زد. من نه او را فروختم و نه کشتم، بلکه به حال خود گذاشتم، روزها براى چرا به بیابان کوفه مى‏رفت و شبها در خانه مى‏خوابید، و پس از چندى مُرد.

سپس از ایشان سئوال کردم آیا در مسجد سهله خدمت آن بزرگوار رسیدى؟ فرمود: بلى ولى به گفتن آن(۱۶) مجاز نیستم.

نگارنده گوید: نسبت به داستان شیخ محمّد کوفى، به خاطر کثرت ناقلین آن -چون مرحوم آیت اللَّه حائرى و آیت اللَّه وحید خراسانى که بدون واسطه و نقل بعضى دیگر از علما و صالحان با واسطه- یقین پیدا کرده‏ام و براى حفظ تواتر، این داستان و بعضى از قضایاى دیگر را که متواتر است، در این نوشتار درج کردم.

۲۱ – عنایت امام صادق علیه السلام به مرحوم حاج آقا محسن عراقى

مرحوم آیت اللَّه زنجانى نوشته است: آقاى حاج شیخ اسماعیل جاپلقى -از علماى بزرگ تهران و از اکابر تلامذه مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائرى- از ملا محمد صابونى نقل کرد که در محضر مرحوم حاج آقا محسن عراقى بودیم. یکى از تجار اراک وارد شد و گفت: در خواب دیدم که با یکى از آشنایان به مکّه مشرّف شدیم. بعد به مدینه آمدیم. رفیق ما گفت: بیا برویم حضرت صادق‏علیه السلام را زیارت کنیم. پس حضور حضرت مشرّف شدیم، آنگاه که از حضرت اذن مراجعت گرفتیم فرمود: به عراق که رفتى به حاج آقا محسن بگو: آن روایتى که در سند آن شبهه داشتى از ما است.

حاج آقا محسن فرمود: من دیشب مطالعه مى‏کردم، برخوردم به این روایت: من مات فى طلب العلم کان بینه و بین الانبیاء درجه؛ یعنى هر کس در راه طلب علم بمیرد یک درجه بین او و بین انبیاء فاصله مى‏شود.

(۱۷)چون این روایت مربوط به اهل علم بود، خواستم به سند آن نگاه کنم، در این اثنا خوابم برد.

نگارنده گوید: در کتاب منیه المرید – از شهید ثانى – این حدیث به این صورت از پیامبر نقل شده است:

(۱۸)من جائه الموتُ وهو یطلبُ العلم لیحیى به الاسلام کان بینه و بین الانبیاء درجه واحده فى الجنّه.

۲۲ – خواب حاج شیخ حسن وکیل (عراقى)

مرحوم حاج شیخ اسماعیل جاپلقى، خواب دیگرى را از مرحوم شیخ حسن وکیل چنین نقل مى‏کند:

شیخ حسن وکیل گفت: شبى در خواب دیدم که یک نفر در حال احتضار است. ما به عیادت او رفتیم و در آنجا عدّه‏اى از علماى عراق مانند آقاى آقا نورالدین و آقاى حاج محمد على و آقاى سیّد احمد، تشریف داشتند. دیدم دو نفر زیر پاى محتضر نشسته‏اند و به او مى‏گویند: تو یا یهودى بمیر یا نصرانى!

آنها اصرار مى‏کردند تا اینکه گفت: یهودى مى‏میرم، آنگاه مُرد و من از خواب بیدار شدم …

صبح یکى از دوستان به من گفت: فلانى بیمار است – همان شخصى که در خواب بیمار بود – برویم و از وى عیادت کنیم …

پس هر دو به عیادت او رفتیم، وقتى که وارد شدم، دیدم صورت مجلس همان است که دیشب در خواب دیدم؛ آن سه عالم هم حضور دارند، فقط آن دو نفر را که زیر پاى او بودند ندیدم، ولى بقیه همه بودند و آن شخص همان روز از دنیا رفت.

تحقیق کردم که ببینم آیا وى تارک حج بوده یا تارک زکات؟ معلوم شد زکات نمى‏داده است. در خبر هست(۱۹) که اگر کسى یک قیراط زکات ندهد به او گفته مى‏شود یهودى بمیر یا نصرانى.

۲۳ – مرحوم محدث قمى در قبرستان وادى السلام

مرحوم آیت اللَّه اراکى در سال ( ۱۳۹۹) قمرى در خطبه نماز جمعه فرمود: خودم از مرحوم حاج شیخ عباس قمى شنیدم که فرمود:

ایّامى که در نجف اشرف بودم با بعضى از دوستان براى زیارت اهل قبور به قبرستان وادى السلام نجف رفتم، ناگهان صداى ناله دلخراشى نظیر ناله شتر در هنگامى که او را براى معالجه جَرَب داغ کنند به گوشم رسید. هر چه به مرکز قبرستان نزدیکتر مى‏شدیم، ناله بلندتر شنیده مى‏شد، تا رسیدیم به جایى که یکى را دفن مى‏کردند. این ناله از آن شخص بود. به دوستان گفتم: شما چیزى مى‏شنوید؟ گفتند: نه. معلوم شد آنها از این مکاشفه محرومند.

 

۲۴ – داستانى از مرحوم والد

مرحوم پدرم که اهل فضل بود و منبر مى‏رفت، سعى داشت از محدوده بحار الانوار و سایر کتاب‏هاى علامه مجلسى خارج نشود وبا صوفیّه ودرویش‏ها خیلى مخالف بود، بارها این قضیه را برایم نقل کرد، ایشان مى‏فرمود:

در طول دوران تحصیل، با یکى از علماى زاهد و اهل ریاضت رابطه پیدا کردم و از اصحاب او گردیدم. این مرد از غذاى بازار و نان نانوایى استفاده نمى‏کرد و در حد امکان هم غذاى پختنى نمى‏خورد، در اول هر ماه مبلغى را به من مى‏داد تا از پدرم که از ملاکین روستا بود، براى او گندم بخرم و با مراقبت خود، آن را آرد و نان بپزند و براى ایشان بیاورم.

در اثر مراقبت در خوردن نان حلال و اجتناب از شبهات و سایر ریاضات مشروعى که داشت، به جایى رسیده بود که شیاطین را مى‏دید. همیشه سفارش مى‏کرد هر غذایى را که در طاقچه و یا جاى دیگر مى‏گذارید بسم اللَّه الرحمن الرحیم بگویید تا شیاطین در آن تصرّف نکنند و در نتیجه روح عبادت از شما سلب نشود.

بارها اتفاق افتاد که این دستور فراموش مى‏شد، وقتى ایشان براى تدریس وارد حجره ما مى‏شد، قبل از نشستن، آن غذایى را که یادمان رفته بود بر او بسم اللَّه بگوییم برمى‏داشت و با یک بسم اللَّه الرحمن الرحیم مجدّداً به جاى اول مى‏گذاشت، خلاصه با ملکوت عالم و اسرار جهان تا این اندازه آشنا بود.

مرحوم پدرم قضایاى دیگرى را هم نقل کرده که از ذکر آن در این نوشتار خوددارى مى‏شود.

مرحوم نهاوندى در کتاب عبقرى الحسان دو حکایت عجیب نقل کرده است، چون سند آن به علماى بزرگ منتهى مى‏شود، چکیده آن را با حذف سند نقل مى‏نمایم.

 

۲۵ – داستانى از صاحب روضات الجنات

داستان اول را صاحب روضات الجنّات نقل مى‏کند. او جایى از دورترین نقاط گورستان تخت فولاد را نشان مى‏دهد و مى‏گوید:

سرانجام، من را اینجا دفن نمایید، زیرا در کنار یک نفر از اولیاى خداست.

در توضیح مى‏فرماید: دوستى دارم از تجّار محترم و صادق، او گفت: در سفرى که بنا بود از راه نجف به مکّه بروم، حواله‏اى نزد صرّافى داشتم که روز حرکت از نجف به سوى مکّه، براى اخذ آن نزد آن صرّاف رفتم، گرفتن حواله طول کشید به گونه‏اى که وقتى به دروزاه نجف رسیدم، دروازه بسته وقافله رفته بود؛ ناچار شب را در کنار دروازه خوابیدم. صبحگاه از نجف به دنبال قافله تا عصر رفتم، ولى به آنان نرسیدم. دچار وحشت شدم و برگشتم. وقتى به دروازه نجف رسیدم آن را بسته بودند. ناچار همان جا ماندم و از فکر خوابم نمى‏برد.

در دل شب، نمدپوشى به شکل خدمتکاران اصفهانى نزدم آمد و گفت: از سر شب تا به حال اینجا بودى، مى‏خواستى نماز شب بخوانى! بلند شو دنبال من بیا.

من دنبالش راه افتادم، مرا نزد آقایى برد. آن بزرگوار به او فرمود: او را به مکّه برسان و ناپدید شد.

آن نمدپوش جایى را معیّن کرد که در ساعت معیّن آنجا باشم تا مرا به مکّه برساند؛ به دستور او عمل کردم. فرمود: پاى خود را جاى پاى من بگذار، طولى نکشید که به مکّه رسیدیم.

 

عرض کردم: در برگشت هم مرا دستگیرى کن، قبول کرد و مکانى را معیّن کرد که بعد از اعمال حجّ آنجا باشم. به گفته او عمل کردم و به همان روش قبل به نجف برگشتم. آنگاه به من گفت: به تو کارى دارم که در اصفهان آن را مى‏گویم.

وقتى به اصفهان برگشتم به دیدنم آمد و گفت: آن کار وقتش رسیده است؛ به تو مى‏گویم که من در فلان روز و فلان ساعت مى‏میرم، تو مرا در این سرزمین دفن کن.

در همان زمان از دنیا رفت و من او را در همان مکان که گفته بود به خاک سپردم.

(۲۰)صاحب روضات مى‏فرمود: آن مکان همان جا هست که من مى‏خواهم آنجا دفن شوم.

پاورقی

(۱) داستان‏هایى که ذکر مى‏شود از جمله امورى است که صدق آنها به قرائن داخلى و خارجى ثابت گردیده است.

 (۲) ریحانه الادب، ج  ۳ ص ۲۸۶ رضویه، ج  ۱ ص .۱۸۹

 (۳) ریحانه الادب، ج  ۳ ص .۲۶۰

 (۴) نقل بدون واسطه از آقاى بدلا (سلمه اللَّه تبارک و تعالى).

 (۵) مجله حوزه، ویژه نامه مرحوم آیت اللَّه بروجردى، مصاحبه با آیت اللَّه آقاى صافى، ص ۱۳۵ و مصاحبه با آیت اللَّه آقاى فاضل (زید عزّهما) ص  ۱۴۳ سیماى فرزانگان ص .۱۴۳

 (۶) یادداشت‏هاى خطى نگارنده.

 (۷) از مسموعات بدون واسطه که یادداشت کرده بودم.

 (۸) مجله حوزه، ویژه نامه مرحوم آیت اللَّه بروجردى، مصاحبه با آقاى اشتهاردى، ص.۹۱

 (۹) از مسموعات بدون واسطه از مرحوم آقاى اراکى.

 (۱۰) خاطرات مخطوط و کتاب سر دلبران، ص .۳۸

 (۱۱) از مسموعات بدون واسطه از آیت اللَّه آقاى وحید خراسانى مدظله ودامت برکاته.

 (۱۲) تلخیص از نسخه خطى خاطرات و کتاب سرّ دلبران، ص .۱۵۱

 (۱۳) خاطرات خطى و سر دلبران ص .۱۲۴

 (۱۴) مجله حوزه، شماره  ۱۲دى ماه  ۱۳۶۴ص .۳۳

 (۱۵) خاطرات خطى و سرّ دلبران، ص  – ۱۲۵آمار مربوط به سال تالیف بوده، یعنى  ۱۳۹۷قمرى والان که سال  ۱۴۲۰است، متجاوز از سى هزار جمعیّت دارد.

 (۱۶) نقل از خاطرات و سرّ دلبران، ص  ۲۷۲با تلخیص وتغییر بعضى عبارات.

 (۱۷) الکلام یجرالکلام، ج  ۲ ص  ۲۵۲ با تلخیص و تغییر بعضى عبارات.

 (۱۸) منیه المرید، با تحقیق رضا مختارى، ص .۱۰۱

 (۱۹) الکلام یجر الکلام، ص .۲۵۲

 (۲۰) عبقرى الحسان، ج  ۲ ص .۱۰۲

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *