آیا در زمان غیبت کبرى، اساسا راه ارتباط و دیدار با امام زمان بسته است؟

آیا در زمان غیبت کبرى، اساسا راه ارتباط و دیدار با امام زمان بسته است؟

پاسخ:

ظاهرا آنچه باعث طرح این سؤال شده، توقیعى است که از جانب امام زمان )عج( خطاب به على بن محمد سمرى )ره(، آخرین نایب از نواب اربعه‏ى عصر غیبت صغرى، صادر شده و متن آن چنین است:

)بسم الله الرحمن الرحیم) یا على بن محمد سمرى! أعظم الله أجر اخوانک فیک، فانک میت ما بینک و بین سته ایام، فاجمع أمرک و لا توص الى احد فیقوم مقامک بعد وفاتک، فقد وقعت الغیبه التامه، فلا ظهور الا بعد اذن الله – تعالى ذکره -، و ذلک بعد طول الأمد و قسوه القلوب و امتلاء الأرض جورا) و سیأتى الى شیعتى من یدعى المشاهده قبل خروج السفیانى و الصیحه، و هو کذاب مفتر، و لا حول و لا قوه الا بالله العلى العظیم)( ( )علامه طبرسى(، الاحتجاج، ج ۲، ص ۲۹۷ )نجف: ۱۳۸۶ ق(؛ به نقل از )آیت الله سید حسن شیرازى(، کلمه الامام المهدى، ترجمه حسن تاجرى) ص ۲۸۴: به نام خداوند بخشنده‏ى مهربان) اى على بن محمد سمرى! خداوند پاداش برادرانت را در [صبر بر مرگ) تو زیاد گرداند) تو تا شش روز دیگر از دنیا خواهى رفت) پس کارهایت را جمع و منظم کن و به هیچ کس وصیت منما که بعد از تو جانشین تو شود که غیبت تامه واقع شده است و دیگر جز تا زمانى که خداوند متعال اذن دهد، ظهورى نخواهد بود) این، بعد از مدتى طولانى و تیره و سخت شدن دل‏ها و پر شدن زمین از ظلم و جور خواهد بود) به زودى به نزد شیعیان ما کسانى خواهند آمد که ادعاى دیدار و مشاهده مى‏کنند) بدانید که هر کس پیش از خروج سفیانى و [شنیده شدن) صیحه‏ى آسمانى ادعاى مشاهده کند، دروغگو و تهمت زننده است؛ و لا حول و لا قوه الا بالله العلى العظیم)

اما همان طور که )آیت الله صافى گلپایگانى( متذکر شده است، باید گفت: )این توقیع، اعلام پایان یافتن غیبت صغرى و شروع غیبت کبرى است؛ به ویژه با توجه به تأکیدى که در آن هست که: جناب على بن محمد سمرى )ره(، احدى را به عنوان نایب خود معرفى نکند! نشان مى‏دهد که هدف اصلى آن، اعلام صریح بطلان ادعاى افرادى است که در غیبت کبرى، ادعاى نیابت و سفارت خاصه و وساطت بین امام و مردم مى‏کنند)

بنابراین، چنان که بعضى بزرگان هم فرموده‏اند، ممکن است مراد از )مدعى مشاهده( – که کذاب و مفترى خوانده شده – کسانى باشند که ادعاى نیابت کنند و بخواهند با دعوى مشاهده و شرفیابى، خود را واسطه‏ى بین امام و مردم معرفى کنند) همچنین ممکن است مراد از توقیع مذکور، نفى ادعاى اختیارى بودن مشاهده و ارتباط باشد؛ یعنى اگر کسى مشاهده و ارتباط را به اختیار خود ادعا کند، به این صورت که )هر وقت بخواهد، خدمت امام )عج( شرفیاب مى‏شود و یا ارتباط پیدا مى‏کند(، کذاب و مفترى است) این ادعا در غیبت کبرى از هیچ کس پذیرفته نیست؛ حال یا این که کسى که این سمت را به راستى داشته باشد، پیدا نخواهد شد، یا اگر کسى هم آن را دارا باشد، از دیگران مکتوم مى‏دارد و به کسى اظهار و افشا نمى‏کند)( ( پاسخ به ده پرسش، صص ۶۴ – ۶۵: با اندکى تصرف در عبارت)باید بیفزاییم که دلایل متعددى نیز بر تأیید این نحوه تلقى از توقیع مذکور وجود دارد:

– اولا: در احادیث متعددى، به ویژه از پیامبر اکرم )ص( نقل شده است که ایشان یکى از سعادت‏هاى انسان‏هاى عصر غیبت را توفیق ادراک حضرت مهدى )عج( دانسته‏اند؛ مثلا در کتاب )کمال الدین و تمام النعمه( از ایشان روایت شده است که: )طوبى لمن أدرک قائم اهل بیتى و هو یأتم به فى غیبته قبل قیامه( ( به نقل از منتخب الأثر، ص ۵۱: خوشا به حال کسى که قائم اهل بیت مرا در حالى درک کند که او را در زمان غیبتش و پیش از قیامش، امام خود قرار داده است) یا )طوبى لمن أدرک قائم اهل بیتى و هو مقتد به قبل قیامه یأتم به و بأئمه المهدى من قبله)( ( همان، ص ۵۱۱: خوشا به حال کسى که قائم اهل بیت مرا در حالى درک کند که قبل از قیامش به او اقتدا کرده و او و امامان هدایت یافته پیش از او را امام خود قرار داده است)

– ثانیا: در طول تاریخ غیبت کبرى، اشخاص جلیل القدر و مورد وثوقى که در عدالتشان نمى‏توان تردید کرد، از ارتباط یا شرفیابى خود به خدمت حضرت ولى عصر )عج( خبر داده‏اند و گفته‏هاى ایشان به طور تقریبا متواتر در کتب معتبرى نقل شده است که شاید از همه مهم‏تر و غیر قابل خدشه‏تر، یکى توقیعاتى باشد که از جانب امام زمان )عج( براى مرحوم شیخ مفید صادر شده است) ( این توقیعات در الاحتجاج طبرسى، ج ۲، صص ۳۱۸ – ۳۲۵ )نجف: ۱۳۸۶)آمده است، به نقل از: کلمه الامام الهدى، صص ۱۸۸ – ۲۰۱) دیگرى، شرفیابى افراد بسیار عالم و متقى همچون مقدس اردبیلى، علامه حلى و سید بحرالعلوم است که کسى در صداقت و

عدالت آن‏ها کم‏ترین تردیدى به خود راه نداده است ( )آیت الله صافى گلپایگانى(، دوازده حکایت از معتبرترین حکایت‏هاى شرفیابى خدمت امام زمان )عج( را در کتاب خویش با ذکر سند معتبر ارائه کرده است؛ ر)ک: منتخب الأثر، صص ۴۱۲ – ۴۲۰)

البته نکته‏ى بسیار مهمى که در این زمینه، باید به آن توجه کرد، این است که نباید ادعاى هر کسى را که مدعى رؤیت شد، سریعا پذیرفت؛ زیرا اولا: امکان دارد عده‏اى بخواهند از این مسأله سوء استفاده کنند و چه بسا اصل این توقیع شریف از جانب امام زمان )عج(، براى جلوگیرى از این سوء استفاده‏ها صادر شده باشد؛ ثانیا: در بسیارى از موارد ممکن است شخصى نه خود امام زمان )عج(، بلکه یکى از اعوان و انصار ایشان را ملاقات کرده باشد؛ اما چون آن ملاقات غیر منتظره بوده و از آن شخص کراماتى مشاهده کرده، پنداشته که این حتما خود امام زمان )عج( بوده است)