کانون امام مهدی ملکان
آیا در زمان غیبت ذکر نام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)بهطور صریح جایز است؟
در بعضى از روایت وارد شده که نباید صریحاً اسم امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)برده شود، بلکه باید بگوییم (م ح م د). در روایتى آمده است: (لا یَحِلُّ لَکُمْ ذِکْرُهُ بِاِسْمِهِ).(۱) بنابر این، ذکر نام حضرت مباح نیست. بعضى از اعاظم و علماى دین مستقلاً در این موضوع کتاب نوشتهاند.(۲) شیخ حر عاملى در این مسأله کتاب مستقلى تألیف کرده است.(۳)
شیخ صدوق که متخصص و استاد جمع روایات درباره امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)است، در کمال الدین مىفرماید:
وَالَّذی أذْهَبُ إلَیْه ما رُویَ فیَ النَّهیِ مِنَ الْتَسْمِیهِ؛ آن چه من بدان مایل شدهام روایاتى است که در آنها از تسمیه نهى شده است.
معتقدان به این رأى چون شیخ صدوق، شیخ مفید، شیخ طبرسى، سید اسماعیل عقیلى مؤلف کتاب کفایهالموحدین، میرداماد، علامه مجلسى و محدث نورى، هر کدام بهگونهاى حکم به حرمت داده و آن را به زمان یا شرایط خاصى مقید کردهاند.(۴)
اما قول دیگرى نیز حاکم است و آن این که هیچ یک از مراجع عظام تقلید، ذکر نام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)را حرام نمىدانند، زیرا روایاتى را که در این خصوص صادر شده، ناظر به زمان تقیّه مىدانند و استدلال مىکنند که در روایات مربوط به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)بیان شده که نام آن حضرت، نام پیامبر(صلی الله علیه وآله)و کنیهاش، کنیه پیامبر(صلی الله علیه وآله)است. وقتى کنیه پیامبر(صلی الله علیه وآله)درباره ایشان صراحتاً و علناً مطرح بود نام پیامبر نیز علناً در مورد ایشان به کار گرفته مىشد و این زمینهاى مىشد تا دشمنان حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف)را شناسایى کرده و جان ایشان در خطر جدّى قرار گیرد. البته این مربوط به زمان تقیّه و خطر بوده است.
استنباط فقهاى ما این است که این روایات ناظر به زمان تقیّه است؛ یعنى زمانى که خلفاى عباسى با شدّت هر چه تمامتر از همه احتمالات و اخبار براى ردیابى امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)استفاده مىکردند تا آن حضرت را به شهادت برسانند. اما الآن که آن تقیّه وجود ندارد، آن حرکت هم منتفى است. بنابراین،ذکر نام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف): (حرمت مادامى) دارد، یعنى مادامى که تقیّه حاکم بوده ذکر نام صریح امام(عجل الله تعالی فرجه الشریف)حرام بوده، اما وقتى تقیّه مرتفع شد، حرمت هم مرتفع مىشود.
در این میان، بعضى از بزرگان بین دو قول مطرح در این مسئله جمع کرده و گفتهاند: به استناد بعضى از روایات ذکر نام صریح حضرت در ملأ عام و محافل و مجالس جایز نیست، اما در غیر این موارد، بیان نام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)اشکال ندارد.(۵)
پی نوشتها:
- کافى، ج ۱، ص ۳۳۲، روایت از امام حسن عسکرى(علیه السلام).
- شیخ آقا بزرگ تهرانى (۱۳۸۹ – ۱۳۹۳)، الذریعه الى تصانیف الشیعه.
- محمد بن الحسن الحر العاملى (متوفاى ۱۱۰۴ ق) کتابى به نام کشف التعمیه فى حکم التسمیه نوشته که درواقع، جواب رساله میرداماد است و در آن جواز تسمیه را اثبات کرده است.
- ر. ک: محدث نورى مکیال المکارم و نجم الثاقب.
- شیخ مفید، ارشاد، ج ۲، ص ۳۴۲ – ۳۴۳؛ محدث نورى، النجم الثاقب، ص ۵۸؛ شیخ صدوق؛ اعتقادات، ص۹۵-۹۳.
منبع: سپیده امید ، سید حسین اسحاقى ، مرکز پژوهشهاى اسلامى صدا
