کانون امام مهدی ملکان
در تفاسیراهل سنت چه آیاتی بر امام زمان (عج ) تفسیر شده است؟
پیروان ادیان سه گانه ی آسمانی (مسلمانان، مسیحیان، یهودیان) باور دارند آینده ی نهایی مسیر زندگی خاکی، پیروزی ایمان بر کفر، حاکمیت حق و علم و عدالت اجتماعی رسیدن وراثت زمین به صالحان، پایان خرافات و گمراهی و ستم و تمامی گونه های انحرافات است. نیز اتفاق نظر دارند شخصی که خداوند عهد و پیمانش را به دست او تحقق می بخشد، از فرزندان ابراهیم بوده است، و شریعتی که بدان حکومت می کند آیین موسی ( علیه السّلام ) نیست، بلکه دین پیامبری است که خداوند در آخر زمان، وی را مبعوث می کند….)[۱]
آیاتی از قرآن کریم درباره حضرت مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه شریف ـ است و روایات فراوانی نیز عهده دار تفسیر آن آیاتند و اکنون برخی از آن آیات از منظر مفسران اهل سنت به حضرت مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه شریف ـ اختصاص دارند اشاره می کنیم.
- (هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ)[۲]
(او کسی است که پیامبر خود را برای مردم فرستاد، با دینی درست و بر حق، تا او را بر همه دین ها پیروز گرداند، هر چند مشرکان را خوش نیاید.)
در تفسیر قرطبی آمده است:(پیروزی اسلام بر دیگر ادیان، هنگام قیام مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه شریف ـ است در آن زمان، مردمان یا باید مسلمان شوند و یا جزیه دهند. و این که گفته شده است مهدی همان عیسی است نادرست است زیرا اخبار صحیح به گونه ای متواتر وارد شده که مهدی از خاندان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ است …..)[۳]
و در کتاب البیان در تفسیر این آیه آمده است:(کسی که خدا او را بر همه ادیان چیره می گرداند، مهدی از فرزندان فاطمه است.[۴] و در تفسیر کشف الاسرار که از تفاسیر معتبر اهل سنت است در شرح این آیه می گوید:(رسول در این آیه محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ است و هدی و هدایت قرآن و ایمان است و دین حق، اسلام است و خدا این دین را بر دیگر دیان برتری می دهد، چنان که دینی نماند مگر این که اسلام بر آن غالب آید. و این امر بعد از این خواهد شد و هنوز نشده است.)[۵]
- (بَقِیَّهُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ)؛[۶] اگر با ایمان باشید(بقیه الله برای شما خیر است.) در نور الابصار آمده اس:(چون (مهدی) ظهور کند، کعبه را پایگاه خویش قرار می دهد و ۳۱۳ نفر از یارانش به او می پیوندند،آنگاه در نخستین سخن این آیه را تلاوت می کند(بقیه الله بهتر است برای شما اگر ایمان بیاورید، پس می گوید: منم بقیه الله و خلیفه خدا و حجت او بر شما.)[۷]
- (….. لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ لَهُمْ فِی الْآخِرَهِ عَذابٌ عَظِیمٌ)[۸]؛ ….. آنان در مسجدها جز بیمناک و ترسان داخل نخواهند شد و نصیبشان در دنیا خواری و در آخرت عذابی بزرگ است.)
سیوطی می نویسد:(خواری و ذلّت در دنیا زمانی فرا می رسد که مهدی به پا خیزد و قسطنطنیه را فتح کند و آنان را بکشد.)[۹]و در تفسیر طبری و تفسیر کشف الاسرار[۱۰] نیز همین مطلب که سیوطی نوشته است تصریح شده است.
- (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ)[۱۱]؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، صبر کنید و مقاومت ورزید و مرابطه کنید و از خدا بترسید، باشد که رستگار شوید.)
حافظ قندوزی از (امام) محمد باقر ـ علیه السّلام ـ درباره این آیه روایت کرده است که فرمود: شکیبا باشید بر ادای فرائض و واجبات، و در برابر آزار دشمنان استقامت ورزید و با امامتان مهدی مرابطه نمائید.[۱۲]
- (…. یسْئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَهِ أَیَّانَ مُرْساها)[۱۳]؛ از تو درباره ساعت می پرسند که زمان وقوع آن کی است …. حافظ قندوزی از مفضل بن عمر از (امام جعفر) صادق ـ علیه السّلام ـ ، روایت کرده است که فرمود:(ساعت قیام قائم است.)[۱۴]
- (اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها)[۱۵]؛ بدانید که خدا زمین را پس از مرگش احیاء می کند. حافظ قندوزی می نویسد:(خداوند آنرا توسط(قائم) زنده می سازد، پس در آن عدالت کند و زمین را توسط عدل، پس از مردنش به واسطه ظلم، زنده سازد.)[۱۶]
- (فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ)[۱۷]؛ پس ایمان آرید به خدا و رسول و نوری که فرود آوردیم، و خداوند بدانچه کنید آگاه است.
علاّمه قبیسی می نویسد حافظ ابوجعفر محمد بن جریر طبری ….. گفت …. در حجه الوداع پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: ای مردم،(آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا) سپس فرمود: نور در من است، سپس در علی است، و بعد در نسل وی باشد تا قائم مهدی.[۱۸]
- (حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً)[۱۹]؛ تا وقتی که ببیند آنچه را وعده داده می شوند، پس به زودی بدانند که چه کسی از حیث یار ناتوان تر و از حیث عدد کمتر است.
حافظ قندوزی از امام سجاد ـ علیه السّلام ـ در تفسیر این آیه نقل می کند که(ما یوعدون) (آنچه وعده داده می شوند) در این آیه (قائم) مهدی و اصحاب و یاران اویند. و هنگامی که (قائم) ظهور کند دشمنان او ضعیف تر و عددشان کمتر است.[۲۰]
پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:
(از میانِ امت من مهدی قیام می کند، خداوند او را برای فریاد رسی مردمان برمی انگیزد)
(احمد بن حجر هیتمی: الصواعق المحرقه، طبع مکتبه القاهره، ۱۳۷۵ هـ، ص ۱۶۲)
———————————————-
[۱] . فصلنامه تخصصی انتظار، سال اوّل، شماره اول، پاییز ۱۳۸۰، صاحب امتیاز بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، ص ۱۷۱، مقاله سامی بدری.
[۲] . سوره توبه، آیه ۳۳.
[۳] . ابو عبدالله محمد بن احمد انصاری قرطبی، الجامع الاحکام القرآن، ج ۸، (تحقیق عبدالرزاق المهدی)، چاپ دارالکتاب العربی، سال ۱۴۱۸ هـ، ص ۱۱۱.
[۴] . سید مؤمن بن حسن الشبلنجی: نورالابصار، چاپ دارالجیل، ص ۳۴۳.
[۵] . رشید الدین، امام احمد میبدی، (از عالمان قرن پنجم)، کشف الاسرار، ج ۴، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۰.
[۶] . سوره هود، آیه ۸۶.
[۷] . مؤمن بن حسن مؤمن الشبلنجی: نورالابصار، چاپ دارالجیل، بیروت، ۱۴۰۹ هـ، ص ۳۴۹.
[۸] . سوره بقره، آیه ۱۱۴.
[۹] . جلال الدین سیوطی، الدّر المنثور فی التفسیر بالمأثور، ج ۱، چاپ دوم، دارالفکر، ص ۲۶۴.
[۱۰] . تفسیر کسف الاسرار، ج ۱، ص ۳۲۵.
[۱۱] . آل عمران، آیه ۲۰۰.
[۱۲] . صادق حسینی شیرازی، موعودِ قرآن، ترجمه مؤسسه الامام المهدی، سال طبع ۱۳۶۰، ص ۲۲، به نقل از ینابیع الموده، ص ۵۰۶.
[۱۳] . سوره اعراف، آیه ۱۸۷.
[۱۴] . صادق حسینی شیرازی، موعودِ قرآن، ص ۴۴، به نقل از ینابیع الموده، ص ۴۲۹.
[۱۵] . حدید، آیه ۱۷.
[۱۶] . صادق حسینی شیرازی، موعودِ قرآن، ص ۱۳۹، به نقل از ینابیع الموده، ص ۵۱۴.
[۱۷] . سوره تغابن، آیه ۸.
[۱۸] . همان، (موعودِ قرآن، ص ۱۴۶)، به نقل از، ماذا فی التاریخ، ج ۳، ص ۱۴۷ ـ ۱۴۵.
[۱۹] . سوره جن، آیه ۲۴.
[۲۰] . موعود قرآن، به نقل از ینابیع الموده، ص ۵۱۵.
( اندیشه قم )
